10 نكاته مهم درباره مصرف ویتامین‌ها (2024)
به‌طور طبیعی، با خوردن غذا می‌توانیم املاح و ویتامین‌های مورد نیاز بدنمان را تأمین کنیم. این تركیبات ارگانیك باعث بهبود عملكرد اعضای داخلی بدن می‌شوند و به همین دلیل، در برخی مواقع كه بدن با كمبود منابع ویتامین یا املاح مواجه می‌شود، پزشكان استفاده از مكمل‌ها را توصیه می‌كند. اما مصرف مكمل‌های ویتامینی و معدنی هم خالی از ایراد نیست. این مكمل‌ها تا وقتی كه طبق دستور پزشك و تحت آزمایش‌های كنترل‌شده مصرف شوند، مشكل چندانی ایجاد نمی‌كنند اما اگر بیش از نیاز بدنتان یا به‌صورت خودسر شروع به مصرف آنها كنید، باید منتظر عواقب بعدی آن باشید.
ویتامین A
ویتامین A ممكن است شما را یاد هویج بیندازد. اما به جز هویج، جگر، گوجه‌فرنگی، شلغم، اسفناج، فلفل تند، لبو و زرده تخم‌مرغ هم حاوی مقادیر زیادی ویتامین A هستند. این ویتامین برای بهبود بینایی، حفظ سلامتی سطح چشم، سلامتی پوست و سلامتی مویرگ‌ها مؤثر است، مقاومت بدن را زیاد كرده و سلامت دستگاه تنفسی را تأمین می‌كند. اما اگر بیش از آنچه بدنتان نیاز دارد ویتامین A یا قرص آن را استفاده كنید، دچار مسمومیت ویتامینی می‌شوید. خشك‌شدن پوست بدن، شكنندگی ناخن‌ها، ریزش مو، خشكی لب‌ها، التهاب لثه‌ها، بی‌اشتهایی، خستگی و كوفتگی، سردرد، تحریك‌پذیری و استفراغ از عوارض مصرف بیش از حد ویتامین A است.
ویتامین C
شاید فكر كنید روزی چند لیوان آب پرتقال خوردن یا نوشیدن محلولی كه چند قرص جوشان ویتامین C در آن انداخته‌اید، جایگزین خوبی برای نوشیدنی‌های قندی در طول روز است اما اشتباه می‌كنید. زیاده‌روی در مصرف این ویتامین هم می‌تواند سلامتی شما را تهدید كند. ویتامینC در مقدار مناسب، باعث ارتقای مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها، استحكام بافت پیوندی، استحكام استخوان‌ها، دندان‌ها و لثه می‌شود.
بهترین منابع ویتامینC هم مركبات، سبزیجات سبز برگ، كیوی، توت‌فرنگی و فلفل‌سبز هستند. این ویتامین جزو آنتی‌اكسیدان‌هاست و در پیشگیری از سرطان و بیماری‌های قلبی - عروقی مؤثر است. اما با همه اینها زیاده‌روی در دریافت ویتامینC می‌تواند منجر به اختلالات گوارشی، اسهال و سنگ كلیه شود. از سوی دیگر، این ویتامین اعتیادآور است و اگر بدنتان به مقادیر زیادی از ویتامینC عادت كند، دیگر مصرف روزانه غذاها و میوه‌ها پاسخگوی نیاز بدن شما نخواهد بود.
ویتامین D
ویتامین D هم از آن دسته ویتامین‌هایی است كه پزشكان زیاد برای افراد تجویز می‌كنند. جالب است بدانید كه در ایران كمبود یا فقر ویتامینD مشكل شایعی است كه در زنان و كودكان وضعیت شدیدتری وجود دارد. ویتامین D محلول در چربی است و مصرف بیش از حد آن، به‌خصوص اگر همراه با مصرف زیاد كلسیم باشد، می‌تواند به مسمومیت منجر شود.
اگر بدون تجویز پزشك یا بیشتر از آنچه پزشك تجویز كرده از قرص و آمپول ویتامین D استفاده كنید، كلسیم در بافت‌های نرم مانند كلیه، ریه، قلب و گوش شما رسوب می‌كند و دچار عوارض كلیوی و قلبی و ریوی می‌شوید. همچنین عوارض دیگری مثل سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست و اختلالات گوارشی در انتظار شماست.
دریافت بیش از اندازه آنتی‌اكسیدان‌ها، می‌تواند باعث حملات قلبی شود
ویتامین E
ویتامین E را ویتامین جوانی می‌نامند. به همین دلیل خیلی‌ها تمایل به مصرف زیاد این ویتامین دارند. ویتامینE باعث استحكام غشاهای سلولی و محافظت از سلول می‌شود، خاصیت‌آنتی اكسیدانی دارد و از بروز سرطان و بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌كند. این ویتامین به‌طور طبیعی در جوانه‌ها، آجیل، حبوبات، غلات سبوس‌دار و روغن‌های گیاهی وجود دارد.
اما مصرف این ویتامین كه محلول در چربی هم هست، اگر بیش از اندازه باشد می‌تواند تهدیدی برای سلامتی شما به‌حساب بیاید. این ویتامین با رسوب كلسیم در استخوان‌ها اختلال ایجاد می‌كند؛ باعث اختلال در ذخیره ویتامین A در كبد می‌شود و مقدار آن را كاهش میدهد و می‌تواند زمان انعقاد خون را افزایش دهد. ویتامین E اگر بیش از حد و در قالب قرص، كپسول یا آمپول مصرف شود، باعث مسمویت ویتامینی در بدن خواهد شد.
ویتامین B6
ویتامین B6 یكی از ویتامین‌های ضروری در سلامت ماست كه به خون‌سازی هم كمك زیادی می‌كند. بهترین منابع این ویتامین، گوشت، غلات سبوس‌دار، سبزی‌ها و مغزها هستند اما اگر به شكل بی‌رویه از ویتامین B6 استفاده كنید، به‌ویژه با مصرف داروهای حاوی این ویتامین، ممكن است دچار عوارض عصبی شوید، ضعف و بی‌خوابی را تجربه كنید یا حتی نشانه‌هایی از اختلالات تعادل و راه رفتن در شما دیده شود.
آهن
آهن یكی از مهم‌ترین املاحی است كه كمبود آن در بدن می‌تواند باعث كم‌خونی شده و سلامت شما را تهدید كند. كمبود آهن در زنان بسیار شایع است و علائمی مثل خستگی و احساس كسالت را در پی دارد. البته این دلیل نمی‌شود سرخود آهن مصرف كنید. زیاده‌روی در مصرف آهن می‌تواند باعث مسمومیت بدن شده، كبد را بزرگ كند، درد شكمی، آریتمی قلب و تولد نوزادان نارس یا ناقص را در پی داشته باشد. میزان طبیعی استفاده از آهن، به ازای هر كیلوگرم از وزن بدن، 20میلی گرم برآورد می‌شود. به اشخاصی که قرص آهن مصرف می کنند توصیه می شود آن را همراه با شیر و لبنیات یا همزمان با قرص كلسیم مصرف نكنند چون جذب آهن را كاهش میدهد.
اسید فولیك
خیلی از خانم‌ها حتی بدون تجویز پزشكشان به خوردن اسیدفولیك روی می‌آورند. درواقع شاید بتوان گفت اسیدفولیك یكی از پرمصرف‌ترین مكمل‌های ویتامینی است. این ویتامین، در گروه B قرار دارد و اگر در خوردن آن افراط كنید، موجب دفع روی و كمبود این ماده معدنی در بدن شما می‌شود.
شایعات ویتامینی :
درباره ویتامین‌ها چند شایعه یا اظهارنظر غیرعلمی وجود دارد كه در ادامه می آید:
1- مصرف بیش از حد قرص‌های مولتی ویتامین از حملات قلبی یا سرطان جلوگیری می‌كند: اتفاقا برعكس. نتایج تحقیقات نشان میدهد كه دریافت بیش از اندازه آنتی‌اكسیدان‌ها، می‌تواند باعث حملات قلبی شود.
2- ویتامین‌ها تداخلی در مصرف داروها ایجاد نمی‌كنند: این هم یك تصور اشتباه دیگر است. محققان دریافته‌اند مصرف ویتامین‌ها و تركیبات آنتی‌اكسیدانی به همراه داروهای پایین‌آورنده كلسترول، مانع از اثر این داروها می‌شود.
3- ویتامین اضافی بدن خودبه‌خود دفع می‌شود: اینطور نیست. بسیاری از ویتامین‌های قابل حل در آب زمانی كه به میزان زیادی مصرف شوند دفع می‌شوند، اما انواع دیگر آنها در بدن باقی می‌مانند. این ویتامین‌ها می‌توانند سمی شوند و عوارض جانبی جدی برای بدن داشته باشند.
نكاتی درباره مصرف ویتامین‌ها و املاح :
قرص آهن را همراه با شير و لبنيات يا همزمان با قرص كلسيم مصرف نكنيد چون جذب آهن را كاهش مي‌دهد.
بهتر است قرص كلسیم را در شب مصرف کنید چون جذب بهتری خواهد داشت.
ویتامین‌های گروه B محلول در آب هستند. پس بهتر است این ویتامین‌ها همزمان با خوردن غذا مصرف شوند.
ویتامین C نباید قبل از خواب مصرف شود چون ماده‌ای محرك است و باعث اختلال در خواب می‌شود.
مصرف بیش از حد ویتامین بطور خودسرانه باعث بروز مسمومیت ویتامینی می‌شود.
.