آثار تخلف از مقررات دفاتر تجاری چیست ؟ 

همان طور که قبلاَ گفته شد ، طبق ماده 6 قانون تجارت هر تاجری به استثناء کسبه جزء مکلف است 4 قسم دفتر داشته باشد :
1- دفتر روزنامه 2- دفتر کل 3- دفتر دارایی 4- دفتر کپیه
با ملاحظه ماده مزبور معلوم می شود کسبه جزء از الزام به داشتن دفاتر تجاری معاف هستند زیرا حقاَ کفاش یا خواربارفروش چون معاملاتشان جزئی است احتیاجی به داشتن این قبیل دفاتر نخواهند داشت.
چون قانون کسبه جزء را هم جزء تجار دانسته منتهی آن ها را از تکالیفی که یکی از آن ها داشتن دفاتر تجاری است معاف دانسته و تفکیک کسبه جزء بسته به اوضاع و احوال روز بوده از این جهت قانون تجارت طبق ماده 19 اجازه داده که وزارت دادگستری به موجب مقررات آیین نامه آن ها را تشخیص دهد.( وفق نظر وزارت دادگستری ، کسانی که فروش سالیانه آن ها صد و بیست هزار ریال یا کمتر باشد کسبه جزء محسوب شده اند)
پیشه وران نیز از داشتن دفتر تجاری معاف هستند. پیشه ور کسی است که شخصاَ یا به کمک افراد خانواده خود یا به کمک چند نفر شاگرد، استفاده از حرفه دستی معینی را به قصد انتفاع، شغل معمولی خود قرار دهد.
دفاتر روزنامه و دارائی و دفتر کل و هم چنین هر دفتری که داشتن آن را وزارت دادگستری لازم بداند، باید قبل از آن که چیزی در آن نوشته شود به وسیله نمایندگان ادره کل ثبت مهر و پلمپ شود.
مطابق ماده 11 و 12 قانون تجارت به شرح آیین نامه های مصوب 10 خرداد 1313 و 10 اسفند 1327 وزارت دادگستری، دفاتر باید در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به یکی از کارمندان ثبت که به نمایندگی اداره کل ثبت تعیین شده، قبل از آن که چیزی در آن نوشته شده باشد ارائه شود.
صفحات دفاتر مذکور باید دارای شماره ترتیب بوده و نخ کشی شده باشد. متصدی امر کلیه صفحات آن را شمارش و به مهر مخصوص ممهور می نماید ، سپس تعداد کلیه صفحات را در ابتدا و انتهای آن با تصریح به اسم و مشخصات تاجر صاحب دفتر، قید و اعداد را با تمام حروف نوشته و دو طرف آن را با مهر سربی که وزارت دادگستری تهیه نموده پلمپ می نماید و خلاصه آن را در دفتر مخصوصی که در اداره ثبت موجود است به ترتیب تاریخ و ردیف معین ثبت می نماید.
دفتر کپیه احتیاجی به ثبت و پلمپ ندارد.
تاجر مکلف است معاملات خود را در دفاتر مزبور به شرحی که گذشت ثبت نماید. تراشیدگی و گذاشتن صفحات سفید بیش از آنچه که مورد احتیاج است مطابق ماده 13 قانون تجارت ممنوع است. هر گاه اشتباهی در ارقام و یا موضوعی رخ دهد باید در ذیل دفتر و ستون مربوطه توضیح دهند. تاجر مکلف است تمام آن دفاتر را از از ختم هر سالی لااقل تا 10 سال مگاهدارد.